Een groeiende groep mensen lukt het niet om via de reguliere weg een woning te vinden. Zij belanden bijvoorbeeld op vakantieparken of gaan wonen in hun auto of caravan. Sommigen vinden geen andere plek dan op straat. Die dakloosheid komt vaak door een combinatie van eigen gedrag, een heftige gebeurtenis, druk op de woningmarkt en blinde vlekken in lokaal beleid. Hoe help je dan deze mensen? De Uitvoeringsbrigade hanteert hiervoor de methode GrowCare. Ontwikkelaar Suzan Daamen legt uit.
Bij mensen die niet in een ‘normale’ woning wonen, spelen vaak meer problemen dan alleen de huisvesting. Ze hebben bijvoorbeeld ook financiële of persoonlijke problemen. Misschien zijn ze daardoor hun woning kwijtgeraakt, misschien komen daardoor de problemen of worden ze groter door het verliezen van een vaste verblijfplaats. Zonder woning kom je namelijk makkelijk aan de zijlijn van de samenleving te staan. Die neerwaartse spiraal maakt het nog lastiger om nog een eigen woning te vinden. Ook voor de gemeente wordt het dan lastiger om hen te helpen. Multiproblematiek vraagt namelijk om een integrale benadering, maar vaak is de ondersteuning te versnipperd; mensen komen bij meerdere organisaties en afdelingen terecht die ieder ‘slechts’ een deel van de problemen oppakken, maar niet dé reikende hand kunnen helpen.
Wat valt daaraan te doen? De Uitvoeringsbrigade bedacht de methode GrowCare om mensen uit achterstand te helpen groeien. De methode is ontwikkeld samen met uiteenlopende disciplines, vanuit de wetenschap en met burgers en uitvoeringspartners. “Het is een pragmatische en effectieve methode waarbij de verschillende domeinen samenkomen en de situatie van de mens centraal staat”, vertelt Suzan Daamen, oprichter van de Uitvoeringsbrigade. “We werken daarbij aan een duurzame groei uit armoede en dat doen we vanuit de personen zelf, de betrokken professional en de betrokken organisaties. Want om deze mensen echt te helpen, is een ingewikkeld samenspel nodig waarbij alle betrokkenen samenwerken. De onontwarbare gordiaanse knoop wordt door het gezin en de professional samen ontrafeld. Samen komen ze tot voor alle betrokkenen duidelijke acties; het groeipad.”
Driedelige groeimethode
“Nederland kent al ruim één miljoen inwoners die een achterstand hebben”, vertelt Daamen. “Het is dus duidelijk dat we het als samenleving anders moeten aanpakken. We moeten het samenspel tussen de burger en het systeem verbeteren.” Daar moet de methode GrowCare bij helpen. De methode is al toegepast in Rotterdam, Bodegraven en Nissewaard en wordt continu doorontwikkeld met hulp van Wageningen Universiteit, Erasmus MC en Drift (Erasmus Universiteit). Inmiddels zijn daarmee al honderden gezinnen geholpen. Drie elementen staan centraal bij GrowCare:
1. Verbinding
Eén professional is de contactpersoon en vormt de verbinding tussen de wereld van de hulpbehoevende persoon en die van het systeem – de organisaties en voorzieningen. Een positieve houding en goede bejegening zijn daarbij essentieel, evenals de bereikbaarheid en de laagdrempeligheid; de contactpersoon moet binnen handbereik zijn. Het blijkt goed te werken als de professional aanwezig is op ‘slimme vindplaatsen’, zoals bij woningbouwcorporaties of basisscholen, omdat daar de eerste signalen van nood of vragen vandaan komen. Ook is de kans groot dat de doelgroep zich hier meer thuis voelt of een directe verbondenheid voelt.
2. Groei
Hoe kan duurzame groei tot stand komen? Dat verschilt per persoon en dit vraagt om inzicht in het benodigde (individuele) groeipad op alle leefdomeinen. Eerst wordt de situatie in kaart gebracht: wat kan de persoon? Hoe leert hij? Waar gaan we samen aan werken en met welk doel? En wanneer en met wie doen we wat? Dit wordt vastgelegd in een groeiplan voor duurzame verbetering van de situatie, met passend gedrag en bijbehorende vaardigheden. Tijdens het proces wordt iemand steeds meer zijn eigen regisseur.
3. Alignment
Op de juiste momenten, op de juiste plek, met de juiste intensiteit en vanuit de juiste bejegening worden de verschillende dienstverlenende organisaties betrokken. Zo kan bijvoorbeeld jeugdzorg, de woningcorporatie, basisschool of welzijnswerk vanuit de eigen taak en verantwoordelijkheid bijdragen aan de groei. Deze integrale, persoonsgerichte en vraaggerichte manier van werken vraagt wel wat van de betrokken organisaties; je moet goed onderling samenwerken, samenhang zien, monitoren, dezelfde kwaliteit nastreven, legitimiteit en middelen hebben en procedures, regels en beleid op elkaar laten aansluiten.
De professional als kameleon
De burger staat natuurlijk centraal, maar Daamen benadrukt dat de methode valt of staat bij het schakelspel van de professional die de centrale contactpersoon voor de bewoner is. “Dat moet een soort kameleon zijn, iemand die schakelt tussen de werelden van verschillende organisaties en tijdelijk zijn kleur daaraan aanpast. De professional moet dus de betrokken organisaties goed kennen, weten welke cultuur daar heersend is en wat de codes daar zijn. De professional zelf moet ‘kleurloos’ zijn; hij is niet het uithangbord van zijn eigen organisatie of discipline. Hij moet voortdurend alert zijn, vertaalslagen maken en verbindingen leggen. Zo zorgt hij dat er écht iets gebeurt, dat iemand vooruitkomt en de betrokken organisaties meeprofiteren.”
Inzet van de app GrowPad
Bij de uitvoer van GrowCare wordt ook de app GrowPad ingezet. Deze ondersteunt bij het maken, opvolgen en monitoren van het groeiplan. “Je bent zelf eigenaar van je plan en bepaalt wie toegang krijgt tot jouw data. En via de app kun je 24 uur per dag, 7 dagen per week direct contact opnemen met je coach”, zegt Daamen. “In de besturingsinterface komen alle individuele groeipaden samen en kun je checken hoe ver je bent en wat je kunt doen om verder te komen. Zo wordt het verslavend om te werken aan je eigen groei.” De eerste onderzoeken (WUR en EMC, december 2019) laten zien dat bewoners door het heldere groeipad en perspectief extra stappen zetten. Bovendien merken professionals dat zij door deze aanpak deelnemers veel beter actief kunnen betrekken bij de eigen ontwikkeling.
Dit is een artikel dat verschenen is op de website van Platform31.